Co oznacza iniekcja doszklistkowa?
Iniekcja doszklistkowa oznacza wstrzyknięcie leku do ciała szklistego (w skrócie szklistka, substancja o żelowej konsystencji wypełniająca wnętrze gałki ocznej). Lek w postaci zastrzyku podawany jest przez twardówkę (biała zewnętrzna część oka). Może być podawany jako pojedyncze wstrzyknięcie lub jak w cukrzycowym obrzęku plamki w postaci powtarzających się zabiegów.
Jakie leki są wstrzykiwane?
1. Najczęściej stosowane są leki z grupy inhibitorów VEGF:
Ranibizumab, aflibercept, brolucizumab i bewacizumab. Działanie tej grupy substancji ma na celu spowolnienie lub zatrzymanie wzrostu nieprawidłowych naczyń krwionośnych oraz zmniejszenie obrzęku w obszarze plamki. Leki te mają zastosowanie w cukrzycowym obrzęku plamki, zwyrodnieniu plamki żółtej, obrzęku plamki spowodowanym zakrzepem żyły środkowej siatkówki, zapaleniem błony naczyniowej itd.
2. Leki przeciwzapalne (steroidy) są czasami stosowane w celu zmniejszenia obrzęku siatkówki i są stosowane w różnych stanach, takich jak cukrzycowy obrzęk plamki, niedrożność żyły siatkówki, zwyrodnienie plamki żółtej, zapalenie błony naczyniowej oka i obrzęk plamki po zabiegu wewnątrzgałkowym. W postaci zastrzyku podawany jest triamcynolon. Pozostałe dwa leki: deksametazonem, acetonid fluocinolonu wstrzykiwane są w postaci implantu do komory ciała szklistego, z którego przez kilka miesięcy uwalnia się lek. Acetonid fluocinolonu nie jest zarejestrowany w Polsce.
3. Antybiotyki wstrzykuje się do ciała szklistego w ciężkich zakażeniach oczu, zwykle w sytuacjach nagłych.
4. Inne leki: ocriplasmina itp.,
Gdzie wykonywane są iniekcje?
Zastrzyki wykonuje się w gabinecie zabiegowym lub na sali operacyjnej. Obowiązuje procedura ambulatoryjna; oznacza to, że po zastrzyku pacjent wraca do domu i do normalnych zajęć.
Jak przygotować się do zastrzyku?
Drogi pacjencie,
• Upewnij się, że znasz wskazania do zastrzyku oraz potencjalne ryzyko związane z procedurą.
• Przed zabiegiem nie wykonuj makijażu, nie stosuj kosmetyków w okolicy oczu.
• Poinformuj lekarza o kroplach do oczu jakie stosujesz codziennie (gł. krople na jaskrę).
• Powiadom swojego lekarza o wszelkich infekcjach lub stanach zapalnych oczu a także w przypadku przeziębienia, grypy, anginy i innych chorobach infekcyjnych.
• Powiadom swojego lekarza, jeśli masz alergię na jod, jakiekolwiek środki znieczulające lub którykolwiek ze składników leku.
• Powiadom swojego lekarza o jakichkolwiek problemach, jakie wystąpiły po wcześniejszych wstrzyknięciach do gałki ocznej.
• Powiadom swojego lekarza, jeśli wystąpiły błyski światła w oku lub męty w oku.
• Powiadom swojego lekarza, jeśli miałeś niedawno udar lub zawał serca.
• Poinformuj swojego lekarza, jeśli jesteś w ciąży, planujesz zajście w ciążę lub karmisz piersią.
• Poinformuj swojego lekarza, jeśli w ciągu czterech tygodni poprzedzających leczenie została przeprowadzona lub w ciągu najbliższych czterech tygodni jest planowana operacja na oku.
• Umów się z kimś, kto ewentualnie będzie mógł odebrać Cię po zabiegu.
Jak wykonywany jest zastrzyk do oka- krok po kroku
- Na powierzchnię gałki ocznej podawany jest środek znieczulający w postaci kropli.
- Następnie okolicę oka oczyszcza się 10% roztworem jodku powidonu, a powierzchnię oka 5% roztworem antyseptycznym.
- Na twarz zakładana jest serweta z otworem na oko.
- Zakłada się rozwórkę do oka, aby utrzymać je otwarte.
- Dodatkowo podane krople znieczulające minimalizują ryzyko bólu, a środek antyseptyczny ryzyko infekcji.
- Następnie lekarz prosi pacjenta, aby spojrzał w przeciwnym kierunku do miejsca wstrzyknięcia i w odległości 3.5 lub 4mm od rąbka rogówki wprowadza igłę przez białą część oka (twardówkę) i wstrzykuje lek.
Cała procedura trwa kilka minut. Ważne jest, aby pacjent nie zaciskał oczu podczas zakładania rozwórki, ponieważ to powoduje dolegliwości bólowe, leżał płasko i nie ruszał się, podczas wykonywania iniekcji.
Podczas wstrzyknięcia można w ciągu jeden, dwóch sekund widzieć ciemną plamę przed okiem, a po zastrzyku męty w oku. Zazwyczaj mijają one po kilku, kilkunastu minutach.
Czy zastrzyk jest bolesny?
Ból zależy od różnych czynników, a niektóre osoby mogą być bardziej wrażliwe niż inne. Większość pacjentów mówi, że wstrzyknięcia są bezbolesne i jedyną rzecz, jaką czują, jest niewielki ucisk. Sama rozwórka może wywoływać uczucie ucisku u niektórych pacjentów. Cały zabieg może być trochę niekomfortowy, lecz dyskomfort mija w ciągu kilku minut.
Instrukcje po wstrzyknięciu do ciała szklistego
• Nie ma szczególnych środków ostrożności, z wyjątkiem unikania tarcia oczu.
• Krople antybiotykowe należy stosować do oczu zgodnie z zaleceniami. Jeśli wcześniej inne krople były stosowane np. na jaskrę, należy kontynuować leczenie.
• Można zażywać zwykłe leki przeciwbólowe, aby złagodzić dyskomfort podczas pierwszych kilku dni.
• Ostrość wzroku może być zamglona przez kilka dni, a męty w polu widzenia stopniowo będą znikały.
Działania niepożądane związane z leczeniem
Podobnie jak w przypadku każdej procedury medycznej lub chirurgicznej, istnieje małe ryzyko powikłań po wstrzyknięciu doszklistkowym. Większość komplikacji, które mogą wystąpić, pochodzą z samej iniekcji, a nie z leku.
Częste działania niepożądane:
• Ból podczas zabiegu; czerwone oko (z powodu krwawienia w miejscu wstrzyknięcia, które ustępuje po tygodniu lub dwóch); obolałe i twarde oko; czarne „plamki” lub męty w polu widzenia (mogą trwać przez kilka dni); przejściowy wzrost ciśnienie w oku.
• Niektóre osoby mogą odczuwać ból lub uczucie piasku po kilku godzinach od zabiegu, co zwykle jest spowodowane wysychaniem i podrażnieniem powierzchni oka, po antyseptycznych kroplach. Silniejszy ból może oznaczać zarysowanie rogówki. Po zastosowaniu kropli nawilżających objawy w ciągu 24godzin powinny ustąpić.
• Doszklistkowe wstrzyknięcie steroidowe zwiększa ryzyko zmętnienia soczewki (powstania zaćmy) oraz wzrostu ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Poważne działania niepożądane:
- odwarstwienie siatkówki- nagłe błyski światła, nagłe pojawienie się lub zwiększenie liczby ruchomych plamek w polu widzenia, zasłona przed okiem, ograniczenie pola widzenia, spadek ostrości wzroku
- zakażenie wnętrza gałki ocznej- ból oka, zaczerwienienie, wrażliwość na światło, pogorszenie ostrości wzroku
- zmętnienie soczewki (zaćma) widzenie jak przez mgłę, mniej wyraźne kontury i kształty lub gorsze widzenie kolorów.
- Zwiększenie ciśnienia w oku- widzenie otoczek wokół źródeł światła, zaczerwienienie oka, nudności, wymioty i zaburzenia widzenia
W badaniach klinicznych inhibitorów VEGF powikłania te występowały z częstotliwością mniejszą niż 0,1% iniekcji (1 na każde 1000 przypadków). W przypadku wielokrotnych wstrzyknięć u jednego pacjenta ryzyko wynosi około 1% (1 na 100).
Ogólnoustrojowe działania niepożądane:
Istnieje teoretyczne zwiększone ryzyko wystąpienia zakrzepów krwi (takich jak zawał serca lub udar) po doszklistkowym podaniu środków anty-VEGF. Jednak w badaniach klinicznych obserwowano niską częstość występowania tych zdarzeń. Pacjenci z udarem mózgu w wywiadzie mogą być bardziej narażeni na kolejny udar. Jeśli u pacjenta wystąpił udar lub zawał serca, należy to omówić z lekarzem okulistą
Jeśli pacjent podejrzewa, że pojawiło się u niego działanie niepożądane, powinien niezwłocznie porozmawiać ze swoim lekarzem.
Działania niepożądane można zgłosić pocztą elektroniczną korzystając z adresu ndl@urpl.gov.pl
Podsumowanie
• Celem terapii doszklistkowej jest stabilizacja lub poprawa widzenia.
• Wynik leczenia zależy w dużej mierze od indywidualnego stanu oka.
• Wstrzyknięcia do oka są ogólnie bardzo bezpiecznymi zabiegami.
• Rzadko występują działania niepożądane, niemniej niektóre mogą być poważne. Leczenie tych powikłań wymaga zastosowania dodatkowych procedur chirurgicznych.
• „Każda” iniekcja niesie podobne ryzyko rozwoju jakichkolwiek efektów ubocznych lub komplikacji opisanych powyżej.
• W celu osiągnięcia najlepszych rezultatów należy zgłaszać się na zastrzyki oraz badania kontrolne systematycznie zgodnie z zaplanowanymi terminami.
